Kiedy rozpocząć rozszerzanie diety?

5 lipca 2019,

Minęły pierwsze miesiące życia malucha, podczas których nie wykazywał szczególnie dużego zainteresowania otaczającym go światem. Ostatnio coraz częściej jednak wyciąga ręce w stronę jedzenia. „Chyba jest głodny. Dałabyś mu coś innego niż to mleko”, „Ojej, widać, że maleństwo już by zjadło tego brokuła”.

Rozpoczęcie wprowadzania pokarmów stałych to bardzo ważne wydarzenie i dla dziecka, i dla rodziców. Po czym poznać czy to już ten moment, czy lepiej jeszcze poczekać?

Sprawdziłam co mówią o rozpoczęciu rozszerzania diety źródła naukowe:

W dokumencie wydanym przez Polskie Towarzystwo Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci (PTGHiZD) znajdziemy informację, iż „celem, do którego należy dążyć w żywieniu niemowląt, jest wyłączne karmienie piersią przez pierwszych 6 miesięcy życia”. Dalej czytamy, że mleko matki, jeśli wytwarzane jest w wystarczającej ilości, zaspokaja do tego czasu zapotrzebowanie na wszystkie (poza witaminą D, którą należy suplementować) niezbędne niemowlakowi składniki odżywcze. Dotyczy to kobiet zdrowych i dobrze odżywionych. W takim przypadku dziecko karmione wyłącznie piersią dostaje wszystko czego potrzebuje, dzięki czemu może się prawidłowo rozwijać. Te same zasady odnoszą się do niemowląt karmionych mlekiem modyfikowanym. Gdyby zalecenia skończyły się w tym miejscu, byłoby jasne, że czekamy do ukończenia 6 miesięcy. Są jednak pewne odstępstwa od tej zasady. Jak na przykład to poniżej:

Pamiętajmy o tym, że zalecenie to odnosi się do całej populacji. Natomiast u niektórych niemowląt korzystne może być wcześniejsze rozpoczęcie rozszerzania diety (dotyczy to m.in. maluchów z dużym zapotrzebowaniem na żelazo).

W tym samym dokumencie czytamy, że „optymalny wiek i kolejność wprowadzania produktów uzupełniających są przedmiotem wielu dyskusji” i że „wprowadzenie produktów uzupełniających należy rozpocząć po ukończeniu przez dziecko 17. tygodnia życia i nie później niż w 26. tygodniu życia”. Pomiędzy 17., a 26. tygodniem życia większość niemowląt nabywa zdolność przyjmowania pokarmów stałych. Na czym polega ta zdolność?

Gotowość do rozszerzania diety możemy poznać po tym, że:

dziecko potrafi siedzieć z podparciem (nie musi jeszcze umieć samo siadać, wystarczy, że posadzone trzyma się stabilnie w tej pozycji)

zaniknął odruch polegający na usuwaniu z ust ciał obcych (jak się pewnie domyślasz utrudnia on karmienie pokarmami innymi niż płynne)

wykazuje zainteresowanie pokarmami – Uwaga uwaga! To, że dziecko patrzy z ciekawością na to jak jesz i wyciąga rękę po twoje jedzenie nie oznacza jeszcze, że jest na nie gotowe. Zainteresowanie zawartością maminego talerza jest jedną z oznak gotowości. Często pojawia się wcześniej niż pozostałe.

niemowlę kontroluje ruchy głowy i szyi, co pozwala mu jeść z łyżeczki. U dzieci karmionych metodą BLW niemowlę potrafi dodatkowo chwycić w dłonie kawałki jedzenia i włożyć je do buzi.

Na minimalny wiek 17 tygodni (4 miesiące), poniżej którego nie należy rozpoczynać rozszerzania diety wskazują również zalecenia ESPGHAN (Europejskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci). Układ pokarmowy czteromiesięcznych niemowląt jest już na tyle rozwinięty, że powinien poradzić sobie z pokarmami innymi niż mleko. Podkreślone jest jednak, że 17 tygodni to wiek, od którego można rozpocząć wprowadzanie pokarmów uzupełniających, a nie, wiek, w którym trzeba to robić. Czyli na pewno nie wcześniej niż po 4. miesiącu. Jednocześnie w tym samym dokumencie czytamy, że mleko zdrowej mamy pokrywa zapotrzebowanie na składniki odżywcze u dziecka przez okres mniej więcej 6 miesięcy. Wprowadzenie pokarmów stałych dopiero w wieku 6 miesięcy nie wpływa negatywnie na rozwój dzieci. Cały czas mówimy o zdrowych dzieciach zdrowej mamy.

Na koniec sprawdźmy jakie jest stanowisko WHO – kiedy rozpocząć rozszerzanie diety:

Rekomenduje ono wyłączne karmienie piersią przez okres około 6 miesięcy. Dopiero po tym czasie zalecane jest wprowadzanie pokarmów uzupełniających. WHO podkreśla, że nie należy jednak zwlekać zbyt długo – wprowadzanie pokarmów uzupełniających u dzieci starszych niż sześciomiesięczne może prowadzić do powstania niedoborów niektórych substancji odżywczych. Również w tym dokumencie zwraca się uwagę na to, że nie należy diety rozszerzać przed ukończeniem 4 miesięcy.

Skąd się wziął zatem często widziany na słoiczkach z jedzeniem dla dzieci czwarty miesiąc?

Kilkadziesiąt lat temu, kiedy skład mleka modyfikowanego bardzo odbiegał od idealnego, zdarzało się, że 4-miesięczne dzieci chorowały na anemię, krzywicę, pojawiały się u nich niedobory witamin. W takich przypadkach wczesne wprowadzanie pokarmów stałych pomagało dostarczać brakujących składników pokarmowych. Skład mieszanki regularnie ulegał poprawie, ale przekonanie o tym, że dobrze jest rozpocząć rozszerzanie diety u 4-miesięcznych dzieci pozostało. Producentom jedzenia dla niemowląt też jest to na rękę.

Czyli jeszcze raz. Tym razem już w dużym skrócie 🙂 Kiedy rozpocząć rozszerzanie diety?

Pokarmy uzupełniające wprowadzamy w momencie, gdy dziecko jest na to gotowe. Czyli kiedy:

siedzi stabilnie
nie wypycha jedzenia z buzi
kontroluje ruchy głowy i szyi
interesuje się jedzeniem

Większość źródeł naukowych zaleca żeby poczekać, aż maluch będzie miał około 6 miesięcy. Wówczas u większości niemowląt zaobserwować można oznaki gotowości do przyjmowania pokarmów stałych. W pewnych szczególnych przypadkach może być wskazane wcześniejsze rozszerzenie diety (jednak nie szybciej niż po ukończeniu 4 miesięcy). W moim odczuciu najlepiej jest przyjąć taką strategię, że kiedy zbliżamy się pomału do szóstego miesiąca to zaczynamy się przyglądać dziecku pod kątem oznak gotowości. I jeżeli widzimy, ze Bobo już jest gotowe, to wprowadzamy mu pokarmy uzupełniające, nie czekając do skończenia 6 miesięcy. Ale jeśli dziecko jeszcze nie nabyło tych umiejętności, to dajemy mu trochę czasu.

Pamiętaj, że jeśli cokolwiek Cię niepokoi lub dziecko długo nie jest gotowe na rozszerzanie diety, to warto sięgnąć po poradę specjalisty, żeby upewnić się czy lepiej jest dalej czekać, czy może wprowadzić posiłki uzupełniające pomimo braku oznak gotowości u dziecka.

Kiedy rozpocząć rozszerzanie diety – źródła:

O tym jak wyglądały nasze pierwsze posiłki przeczytasz tutaj